Włosy – wszyscy je mamy już od najmłodszych lat. U pierwotnych ludzi dominowały, pokrywając szczelnie całe ciało. Wraz z ewolucyjnym rozwojem zaczęło to się zmieniać. Ciała stały się bardziej “gołe”, włosy przestały odgrywać tu tak ważną rolę, jak u zwierząt, gdzie pełnią funkcję termoregulacyjną i ochronną. Mimo tego rosną bez przerwy, czasem cieszą (gdy są gęste), czasem denerwują (jak są niesforne i łamliwe), nie można więc bagatelizować ich znaczenia. Najlepiej poznać je dobrze, by lepiej z nimi ułożyć sobie życie.
Włos – co to takiego? Jak jest zbudowany?
Zacznijmy od absolutnych podstaw, wyjaśniając, czym i jak jest zbudowany ludzki włos. To wyspecjalizowany wytwór naskórka, który jest o tyle wyjątkowy, że wykształcił się tylko u ssaków. Wyrasta z zagłębień w skórze, a dokładnie z mieszków włosowych. Zbudowany jest z twardej, spoistej keratyny. Jak wspomnieliśmy, u człowieka – całkiem inaczej niż u zwierząt – owłosienie ma ograniczone znaczenie termoregulacyjne, gdyż włosy znajdują się głównie w kilku miejscach: na głowie, na rękach, pod pachami i w miejscach intymnych.
Poznajmy dokładną budowę włosa. Składa się z trzech części: zewnętrznej, łodygi włosa i korzenia włosa, znajdującej się w mieszku włosowym. Zbudowany jest z dwóch części: właściwej i dolnej, gdzie stale zachodzą ważne procesy – tworzą się komórki. To tutaj też dochodzi do keratynizacji włosa. Brodawka włosa zaopatruje komórki macierzyste w mieszku włosowym w niezbędne składniki odżywcze i tlen. Jest ona osłaniana przez opuszki włosa, tzw. cebulkę. Od wielkości brodawki zależy wielkość i grubość włosa. Im jest ona większa, tym osiąga on znaczniejsze rozmiary i cechuje się większą wytrzymałością. Z drugiej strony, jeśli mieszki włosowe są uszkodzone, nie mają jak wytwarzać włosa, osłabiają więc brodawkę, zmniejszając jej aktywność.
Jakie są rodzaje włosów?
U każdego człowieka można wyróżnić trzy rodzaje włosów. Najbardziej widoczne są włosy długie (terminalne), bo występują na głowie, na twarzy u mężczyzn (broda, wąsy), w okolicach narządów płciowych i dołów pachowych. Kolejne – krótkie, to jak nazwa wskazuje, ledwie widoczne, włosy brwi, rzęs, okolic uszu i nosa. Różnią się od włosów długich, bo choć nie są specjalnie długie, to jednak grube i szczotkowe. Do trzeciej grupy zaliczamy włosy mieszkowe, które występują tylko u noworodków.
Jak rosną włosy?
Nierównomiernie. Rządzi tu cykliczność, czyli przechodzenie w rytm spoczynku oraz wzrostu. Zupełnie inaczej niż u zwierząt, u których cykl jest całkowicie uzależniony od procesu linienia (proces okresowego zrzucania zewnętrznych warstw ciała – piór, włosów, pancerza itp.). U ludzi nie ma okresów, gdy nagle bardziej wypadają włosy, a później szybko i intensywnie zaczyna ich przybywać. Zamiast tego, włos musi przejść różne stadia rozwoju.
Wygląda to tak – początek, wzrost, samoistne wypadnięcie i faza spoczynkowa, po której formułuje się nowy cykl. I tak od nowa. Jak wspomnieliśmy – porost włosów nie jest synchronizowany, więc nigdy nie jest tak, że każdy włos przechodzi to samo stadium przemiany w tym samym czasie. Sąsiadujące ze sobą mieszki włosowe mogą być na zupełnie różnych etapach rozwoju. Mówiąc językiem biologicznym, określa się je jako anagen (okres aktywnego wzrostu; trwa od 3 do 5 lat), katagen (inwolucja meszka, czyli rozwój wsteczny, zanik; trwa 2-3 tygodnie) i telogen (spoczynek; trwa 2-4 miesiące).
Od czego zależy wzrost włosa? Od kilku czynników, głównie prawidłowej funkcji struktur komórek macierzystych i brodawki włosa. Nie zapominajmy też, że stale podlega regulacji hormonalnej, na jaką wpływają estrogeny, testosteron, parathormon, adrenokortykotropina. Przez całe życie każdy mieszek włosowy przechodzi cykl od 20 do 30 razy. Może trudno w to uwierzyć, ale każdego dnia tracimy od 60 do 100 włosów.
Od czego zależy liczba włosów?
Jak to jest, że jedna osoba ma bujne, piękne, zdrowe włosy, a druga wręcz przeciwnie – cienkie i łamliwe? Uzależnione jest to w głównej mierze od czynników genetycznych. Różni się zależnie od okolicy ciała, wieku człowieka, istotne są też jednak czynniki egzogenne, jak higiena życia, dieta, zanieczyszczenie środowiska czy pielęgnacja skóry.
Choć genetyka jest bardzo ważna, to nie można zapominać o dobieraniu jak najlepszych środków do pielęgnacji ciała i włosów. Jak już o tym wspominamy, chciałbym polecić Ci produkty RareCraft – wspaniałe mydła do ciała, włosów i zarostu. Poznaj je wszystkie i wybierz coś dla siebie!
Ludzka skóra pokryta jest aż 5 milionami mieszków włosowych, lecz na samej głowie znajduje się tylko część z nich, około 100-150 tysięcy. Co ciekawe, to ile ich będzie, wykształca się już na samym początku, w życiu płodowym, między 9 a 22 tygodniem i już takie pozostaje na zawsze. Nie sposób nie wspomnieć tu też o czynnikach rasowych, które mają duży wpływ na grubość, długość i skręt włosa. Łatwo to zauważyć, obserwując ludzi różnych nacji. Podczas gdy ciemnoskórzy Afrykańczycy mogą być dumni ze swoich grubych i kręconych włosów, Azjaci narzekają, że są one sztywne i ciężkie do układania, a Europejczycy muszą przeboleć ich lichą naturę, bo są delikatne i cienkie.
Z drugiej strony osoby rasy białej i włosach jasnych (którzy, jak wspomnieliśmy, mają włosy cienkie) mają ich na głowie najwięcej. Jeśli chodzi o płeć, to męskie włosy są grubsze od kobiecych. Z innych ciekawostek – chociaż osoby rude mają najgrubsze włosy, to ich ilość jest najmniejsza – poniżej 100 tysięcy.
Barwa włosów – dlaczego jedni to bruneci, inni blondyni?
Kolor uzależniony jest od ilości melaniny w strukturze włosa. W melanocytach produkowany jest barwnik (czyli pigment), który zostaje zmagazynowany w cebulce włosa. Na barwę wpływają też jednak inne czynniki, zwłaszcza genetyczne, hormonalne i środowiskowe. Naukowcy wykryli dwa typy pigmentu. Jeden z nich nadaje włosom barwę czarną i brązową (pigment ciemny), drugi zapewnia odcień rudy, kasztanowy i żółtoczerwony. Im więcej pigmentu, tym dłużej włosy mają kolor. Zanik barwnika następujący z wiekiem przyśpiesza proces siwienia.
Jak szybko rosną włosy?
Wspomnieliśmy już o tym, jak wygląda cykl wzrostu włosa, który, choć jest niezsynchronizowany, to ma pewien porządek: aktywny wzrost (anagen), inwolucję (katagen) oraz spoczynek (telogen). U każdego jednak przebiega to trochę w inny sposób, więc od czego zależy ta dynamika? Od kilku czynników jak wiek, klimat, pora roku i płeć. Latem włosy rosną najszybciej, sprzyja temu też młody wiek, bo od 15 do 30 roku (zwłaszcza u mężczyzn) życia włosy rosną najbardziej dynamicznie. Wielkie znaczenie ma też typ mieszka włosowego i to, w jakich okolicach ciała rośnie. Nie można też zapomnieć o zabiegach higienicznych jak depilacja i golenia, które także pobudzają fazę wzrostu. Średnio na głowie włosy rosną w tempie około 1-1,5 cm miesięcznie, w innych częściach ciała wolniej – do 1 cm na miesiąc.
Po co nam te włosy?
Pierwotni ludzie byli bardzo bujnie zarośnięci, co oczywiście było z jednej strony męczące (swędzenie, drapanie spowodowane przez insekty i brud), z drugiej bardzo pomocne – chroniło przed zimnem i skaleczeniami. Współcześnie – chociaż żyjemy w zupełnie innej rzeczywistości – owłosienie ma podobne przeznaczenie, chroniąc przed czynnikami chemicznymi, fizycznymi (jak promieniowanie UV) czy mechanicznymi (skaleczenia, otarcia). Ich rola jest zresztą dużo szersza, bo włosy odpowiadają też za utrzymanie homeostazy termicznej organizmu i mają wielkie znaczenie w kontekście odbierania bodźców dotykowych.
Zresztą, włosy nie mają tylko funkcji typowo praktycznej, ponieważ stanowią ważną ozdobę każdego człowieka. To ważne nie tylko dla kobiet, ale też dla mężczyzn, którzy coraz bardziej o siebie dbają. Jeśli i ty pragniesz popracować nad tym, by lepiej wyglądały, zachęcam cię do przeczytania ciekawego artykułu na ten temat, pt. Jak dbać o włosy? Jak sprawić, żeby były okazem zdrowia, stylu i szyku?
Co wpływa na ich gorszy stan?
To przeważnie uszkodzenia wrodzone, na jakie nie mamy dużego wpływu, ale też nabyte, które możemy kontrolować i niwelować w razie potrzeby. Te drugie głównie wynikają z niewłaściwej pielęgnacji i złego doboru preparatów kosmetycznych. Bardzo negatywne działanie mają różne chemiczne środki barwiące i do trwałej ondulacji. To samo powiemy o zbyt wysokiej temperaturze, która mocno wysusza włosy, co w konsekwencji wpływa na ich gorszą kondycję. Stają się chropowate i szorstkie, wykazują większą łamliwość.
Inne negatywne czynniki to stresujący tryb życia, niewłaściwa dieta i zmiany hormonalne, które dość mocno oddziałują na zaburzenie struktury i funkcji włosów. Mogą pojawić się takie nieprzyjemne choroby skóry głowy jak łupież, grzybica czy łuszczyca. Czasem też następuje szybsze łysienie (więcej o nim przeczytasz w artykule pt. Czy łysienie, czy nie ma powodu do obaw?).
Zawsze powinieneś dostosować pielęgnację włosów, biorąc pod uwagę ich jakość, ilość i indywidualne predyspozycje. Znając ich naturę, łatwiej ci będzie dobrać odpowiednie środki. Celuj tylko w te sprawdzone o unikalnym, absolutnie wyjątkowym zapachu – poleca mydło do mycia włosów RareCraft Kwiat Orientu.
